Dary Lasowiackiej Ziemi w Tarnobrzegu

Mural Marii Kozłowej, wykłady, warsztaty dla dzieci, debata o Lasowiakach i kiermasz z lasowiackimi występami, obrzędami i potrawami. W Tarnobrzegu odbędzie się lasowiackie święto w ramach II Festiwalu Kultury Lasowiackiej.

Województwo Podkarpackie jest głównym organizatorem drugiej edycji Festiwalu Kultury Lasowiackiej. Wydarzenia festiwalowe odbywać się będą od 4 do 18 września 2022 roku, głównie w weekendy, a ich najważniejszym celem jest prezentacja dorobku kultury Lasowiaków i promocja jej unikatowego charakteru. Także Tarnobrzeg znalazł się na festiwalowej mapie, a operatorem tego przystanku jest Tarnobrzeski Dom Kultury, który przygotował cykl wydarzeń pod tytułem „Dary Lasowiackiej Ziemi”.

Pierwszym punktem tarnobrzeskiej odsłony Festiwalu będzie stworzenie muralu Marii Kozłowej – założycielki zespołów Lasowiaczki i Cyganianki, artystki ludowej, regionalistki, a także mieszkanki Machowa, który musiała opuścić kiedy w miejscu wioski powstała kopalnia siarki. Artystka nigdy nie zapomniała o swojej rodzinnej ziemi i tęskniła za nią przez całe swoje życie. Jej mural stworzy znany artysta malarz i twórca cyklu malunków na stodołach i ścianach w całej Polsce Arkadiusz Andrejkow. Dzieło powstanie w pobliżu miejsca, gdzie kiedyś istniał Machów, a dziś jest Jezioro Tarnobrzeskie. W ten sposób symbolicznie Maria Kozłowa wróci do swojej ukochanej wioski. Wieczorem w TDK-u odbędzie się spotkanie autorskie z artystą.

W piątek 9 września w Centrum Natura 2000 ruszy Akademia Lasowiaka. Mali uczestnicy dowiedzą się kim byli Lasowiacy i wezmą udział w warsztatach plastycznych. Tego dnia będzie mieć też premierę książeczka „Jestem mały Lasowiaczek” z opowieścią o lasowiackim sercu, kolorowankami, łamigłówkami i kompendium wiedzy o Lasowiakach. W południe odbędzie się wykład dla młodzieży i dorosłych. Janusz Wepsięć – przyrodnik i regionalista opowie o rzece Smarkatej i Lesie Zwierzynieckim jako echach dawnej Puszczy Sandomierskiej. Z kolei wieczorem dr Elżbieta Wiącek z Instytutu Studiów Międzykulturowych UJ wygłosi wykład pt. „Żegnaj moja wiosko… Pamięć o Machowie i kulturze lasowiackiej w twórczości Marii Kozłowej”. Dzień zakończy debata o tym co to znaczy dzisiaj być Lasowiakiem i kto nim jest.

– Tarnobrzeg to miasto, które niegdyś sąsiadowało z lasowiackimi wioskami i miało na nie duży wpływ, jego przemysłowy rozwój z kolei przyczynił się do stopniowego zaniku kultury lasowiackiej – mówi koordynatorka projektu Renata Domka z TDK. – Dzisiaj odnosimy się do dziedzictwa Lasowiaków w różnych kontekstach, przetwarzamy je, od nowa poznajemy i wykorzystujemy w działalności nie tylko zespołów ludowych, ale także biznesowej, kulturalnej i promocyjnej. Chcemy zatem porozmawiać czym to dziedzictwo dla nas jest, czy my możemy się nazywać jego spadkobiercami oraz czy i jak możemy korzystać z niego budując markę naszego regionu.

Udział w debacie mogą wziąć wszyscy chętni. Początek o godz. 18.00.

W niedzielę 11 września festiwal przeniesie się na plac B. Głowackiego, gdzie odbędzie się kiermasz. Staną tam stoiska ze zdrową żywnością, rękodziełem i prezentacjami artystycznymi. Będzie można spróbować lasowiackich przysmaków, wykonać własnoręcznie bibułkowe kwiaty, czy ozdobić w lasowiackie wzory koszulki, które zaprezentuje Fundacja GA MON. Efekty pracy twórczej mieszkańców miasta prezentować też będą Tarnobrzeskie Centrum Seniora oraz Fundacja Tu Jestem. Uczestnicy będą mogli także zagrać w grę planszową „Lasowiak”, którą zaprezentuje Biblioteka Pedagogiczna w Tarnobrzegu, a odwiedzając Podwórko Dziadka Jana poznają drewniane zabawki wykonane przez artystę Jana Puka. Na podwórku odbywać się będą zabawy i gry rodzinne, dzięki którym odwiedzający poznają życie Lasowiaka, dawne zawody, czy zajęcia na wsi lasowiackiej. Stoiska te zostaną przygotowane przez Miejski Dom Kultury w Stalowej Woli.

Na scenie zaś odbywać się będą występy śpiewacze, taneczne i obrzędowe. Do Tarnobrzega przyjedzie zespół Małe Lesioki działający przy Zespole Szkolno-Przedszkolny Przedszkolnym w Tuszymie, który zaprezentuje tańce lasowiackie. Wśród członków tej grupy są między innymi wnuki wysiedlonych Machowiaków, którzy chcą poznawać kulturę swoich dziadków. Na scenie będą też rzadko pokazywane w plenerze obrzędy lasowiackie. Wydrzowianie przedstawią wesele, a Jamniczanki pranie. Wystąpią także Ocicanki z repertuarem ludowych przyśpiewek i piosenek. Z kolei Cyganianki wykonają najpiękniejsze lasowiackie pieśni, w tym te przekazane przez Marię Kozłową. Zespół częstować też będzie swoim specjałem – kapustą z grochem przyrządzaną wg dawnego przepisu. Potrawa ta otrzymała certyfikat i jest wpisana na listę produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Na scenie pojawią się także Chór Lasowianka oraz Kapela Lasowianka ze Stalowej Woli, których występ zakończy kiermasz.

Wstęp na wszystkie wydarzenia jest wolny.

II Festiwal Kultury Lasowiackiej rozpocznie się 4 września mszą świętą lasowiacką w Porębach Dymarskich i oficjalnym otwarciem w Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej. Łącznie festiwal będzie się odbywać w 10 lokalizacjach. Zakończy się zaś 18 września w Stalowej Woli.