Nowe życie historycznych parków

Nowe życie historycznych parków Wiśniowiec i Tarnobrzeg

Podpisanie umowy grantowej

Z radością informujemy, że podpisaliśmy umowę grantową na realizację projektu „Nowe życie historycznych parków Wiśniowiec i Tarnobrzeg” w ramach programu Interreg NEXT Polska - Ukraina 2021-2027.

Cele projektu:

Projekt ma na celu przywrócenie dawnej świetności zabytkowym parkom w Tarnobrzegu i Wiśniowcu, poprzez działania rewitalizacyjne oraz podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców. Dzięki wspólnym działaniom partnerów projekt przyczyni się do ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego w regionach przygranicznych Polski i Ukrainy.

Partnerzy:

Miasto Tarnobrzeg (Partner Wiodący PL) https://um.tarnobrzeg.pl/ https://www.facebook.com/miasto.tarnobrzeg.9
Rezerwat Narodowy „Zamki Tarnopolskie” (Partner projektu UA) www.zamky.te.ua https://www.facebook.com/zamkyternopilla

Projekt obejmuje szereg zadań, które zostaną zrealizowane w celu osiągnięcia założonych celów związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, poprawą stanu ekologicznego parków oraz zwiększeniem ich funkcji rekreacyjnych. Oto kluczowe działania:

przygotowanie szczegółowych dokumentacji projektowych w zakresie rewitalizacji zabytkowych Parków m.in.: analiza dokumentacji historycznej, inwentaryzacja przyrodnicza, przygotowanie projektów budowlanych i wykonawczy rewitalizacji,
przywrócenie różnorodności biologicznej: odtworzenie historycznego składu gatunkowego roślinności, w tym drzew, krzewów i roślin jednorocznych oraz wieloletnich, zabiegi pielęgnacyjne, usunięcie drzew chorych, samosiejek oraz rewitalizacja zdrowych okazów,
rekonstrukcja infrastruktury parkowej w Tarnobrzegu i Wiśniowcu: poprawa nawierzchni alejek parkowych, instalacja oświetlenia, stylowych lamp, ławek, koszy na śmieci oraz altany, rekonstrukcja schodów i podestów dla pieszych, uporządkowanie stosunków wodnych i zagospodarowanie terenu wokół stawu,
edukacja i promocja: opracowanie ścieżek z materiałami edukacyjnymi, organizacja wydarzeń edukacyjnych na temat ochrony przyrody i dziedzictwa kulturowego.

Grupa docelowa:

Projekt skierowany jest do szerokiego grona odbiorców, których łączy chęć odkrywania dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, a także korzystania z unikalnych przestrzeni zielonych. Główne grupy docelowe to:

Mieszkańcy Tarnobrzega i Wiśniowca oraz okolicznych miejscowości, którzy będą mogli korzystać z poprawionej infrastruktury parków, takich jak nowe alejki, altany, oświetlenie., zyskają przestrzeń do rekreacji, wypoczynku i spotkań społecznych,
Turyści krajowi i zagraniczni, którzy będą mieli okazję poznać bogactwo historyczne i przyrodnicze parków dzięki interaktywnym trasom wycieczkowym
i przewodnikom w językach polskim i angielskim oraz ukraińskim,
Uczniowie i nauczyciele. Parki staną się miejscem edukacji ekologicznej, dzięki tablicom informacyjnym, interaktywnym mapom oraz działaniom edukacyjnym na temat bioróżnorodności i historii,
Seniorzy i osoby niepełnosprawne. Ulepszona infrastruktura zapewni komfortowe warunki korzystania z parków, dzięki odpowiednio dostosowanym alejkom i przestrzeniom wypoczynkowym,
Instytucje i organizacje lokalne, które zyskają możliwość realizacji wspólnych wydarzeń kulturalnych, edukacyjnych i ekologicznych w odnowionych przestrzeniach parków,
Lokalni przedsiębiorcy. Zwiększony ruch turystyczny wpłynie pozytywnie na rozwój lokalnej gastronomii, usług turystycznych oraz innych gałęzi gospodarki.

Efekty realizacji projektu:

Poprawa funkcjonalności, estetyki i ekologii parków, zwiększenie ich atrakcyjności turystycznej oraz integracja społeczności w działania na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowo-przyrodniczego.

Okres realizacji projektu: 01.12.2024 r. – 30.11.2026 r.

Wartość projekt: 980 559,68 EUR

Wysokość dofinasowania z środków Unii Europejskiej: 882 503,71 EUR

Zdjęcia - Mariusz Dyszlewski oraz archiwum własne UM

Uroczyste podpisanie umowy partnerskiej

24 stycznia w Pałacu Wiśniowieckim w Wiśniowcu, mieście partnerskim programu https://www.facebook.com/InterregPLUA odbyło się uroczyste podpisanie umowy partnerskiej pomiędzy Łukaszem Nowakiem Prezydentem Tarnobrzega, a Dyrektorem Generalnym Narodowego Rezerwatu "Zamki Tarnopolszczyzny" Anatolijem Macipurą na realizację projektu "Nowe życie historycznych parków Wiśniowiec i Tarnobrzeg".

Projekt, który ma na celu przywrócenie dawnej świetności zabytkowym parkom w Wiśniowcu i Tarnobrzegu, obejmuje szereg zadań m.in.:

- przywrócenie różnorodności biologicznej;

- rekonstrukcję infrastruktury parkowej;

- edukację i promocję między innymi poprzez opracowanie ścieżek edukacyjnych

Zdjęcia - Tarnobrzeska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

#Interreg #NoweŻycieParków #PolskaUkraina #DziedzictwoPrzyrodnicze #DziedzictwoKulturowe #Rewitalizacja #ParkDzikowski #ParkVišniovets #WspółpracaTransgraniczna #Środowisko #EdukacjaEkologiczna #Historia #Tarnobrzeg #Višniovets

Konferencja w Muzeum-Zamek Tarnowskich w Tarnobrzegu

W piątek, 14 marca, w Muzeum-Zamek Tarnowskich w Tarnobrzegu odbyła sie I konferencja w ramach projektu pn. "Nowe życie historycznych parków Wiśniowiec i Tarnobrzeg" realizowanego w ramach programu Interreg NEXT Poland - Ukraine 2021-2027. Projekt zakłada m.in. rewitalizację parków, poprawę świadomości ekologicznej mieszkańców oraz ochronę dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego.

W wydarzeniu, którego współorganizatorem była https://www.facebook.com/tarrtarnobrzeg udział wzięli preleganci z Polski oraz zaproszeni goście partnera projektu z Ukrainy. W programie konferencji znalazły się m.in:

- wykład prof. dr hab. Tadeusza Zycha, który przybliżył historię założycieli, architektów i badaczy rezydencji Tarnowskich,

- wystąpienie prof. Bidolakha Dmytro Illicza o nowoczesnych metodach badań drzewostanów parkowych, niezwykle istotnych w kontekście przywracania ich wartości ekosystemowej i historycznej,

- prelekcja o specyfice rewitalizacji parków historycznych pana Wasyla Stepanowycha Kuzyovycha,

- omówienie przez Konrada Niedźwiedzia m.in. cechy kompozycyjnych, a także przeobrażeń następujących na terenie parku.

Szczegółowe aspekty projektu związane z odnowieniem Parku Dzikowskiego i Parku w Wiśniowcu przybliżyły Joanna Kozub-Kapel oraz prelegentki z Ukrainy: Olga Polishczuk, Hanna Richnyuk, Hanna Kishchenko i Lyubov Shiyan.

Nie zabrakło również pięknego aspektu artystycznego, gdyż konferencję uświetnili swoim występem uczniowie Społecznej Szkoły Muzycznej I stopnia w Tarnobrzegu – Natalia Niedziałek i Jakub Zdybek. Uczestnicy wydarzenia mieli także okazję zwiedzić muzeum, a co za tym idzie poznać jego barwną i bogatą historię.

Projekt realizowany jest od 1 grudnia 2024 roku do 30 listopada 2026 roku, a jego wartość wynosi 980 559,68 EUR, z czego dofinansowanie z Unii Europejskiej to 882 503,71 EUR.

Zdjęcia - Bogdan Myśliwiec oraz Tarnobrzeska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

Spotkanie Koordynacyjnej Rady Projektu

12 maja 2025 r. w siedzibie Urzędu Miasta Tarnobrzega odbyło się spotkanie z projektantem, w którym uczestniczyli przedstawiciele:

- Wydziału Techniczno-Inwestycyjnego i Drogownictwa,

- Wydziału Urbanistyki, Architektury i Budownictwa,

- Wydziału Gospodarki Komunalnej i Środowiska,

- Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Przemyślu – Delegatura w Tarnobrzegu

Podczas spotkania omówiono oraz ustalono następujące kwestie:

- Projektant zaprezentował projekt koncepcyjny, zawierający analizy przedprojektowe, wykonane na podstawie inwentaryzacji geodezyjnej wraz z pomiarami oraz inwentaryzacją zieleni;

- Przedyskutowano tryb działań koniecznych do realizacji przed uzyskaniem decyzji administracyjnych, które są niezbędne do wydania pozwolenia na budowę;

- Wspólnie z Konserwatorem Zabytków omówiono dopuszczalne rodzaje nawierzchni na terenie Parku Dzikowskiego. Projektant zaproponował możliwe rozwiązania dotyczące odprowadzenia wody ze skarpy od strony arboretum;

- Przedstawiono wstępną koncepcję organizacji ruchu na terenie Parku Dzikowskiego oraz lokalizację oświetlenia parkowego.

Po części merytorycznej projektant wraz z przedstawicielami Urzędu Miasta Tarnobrzega oraz Konserwatorem Zabytków udali się do Zespołu Parkowo-Pałacowego, aby zwizualizować i omówić zaproponowane rozwiązania koncepcyjne bezpośrednio w terenie.

Zdjęcia - źródło własne UM

Historia Dzikowa, początki (XV - XVI w.)

W 1522 roku Jan Spytek Tarnowski herbu Leliwa, właściciel Wielowsi od 1508 roku (po podziale majątku ojca, Jana Feliksa Tarnowskiego „Szrama”), zakupił od Andrzeja i Apolonii Ossolińskich wieś Dzików, Borów oraz tamtejszy dwór, określany w dokumentach jako curia. Dwór ten, według historyków, mógł być murowanym budynkiem mieszkalnym, prawdopodobnie w formie wieży rycerskiej, co było typowe dla średniowiecznych siedzib szlacheckich. Jan Długosz wspominał folwark rycerski w Dzikowie, co może wskazywać na tę budowlę. Jednak Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje alternatywną wersję, przypisując własność Dzikowa Mikołajowi Niemirowiczowi Szczyttowi, który miał sprzedać wieś Spytkowi Tarnowskiemu, uznawanemu za fundatora zamku dzikowskiego. Brak potwierdzenia tej informacji w innych źródłach skłania do przyjęcia wersji o Ossolińskich, a Tarnowscy nadal rezydowali głównie w drewnianym dworze w Wielowsi.
Jan Spytek znacząco powiększył majątek rodu, gromadząc ponad 50 wsi i 10 miast. Po jego śmierci w 1553 roku przekazał te dobra jedynemu synowi, Stanisławowi, co stanowiło fundament dla dalszego rozwoju rodu Tarnowskich w regionie.

Źródło - Projekt koncepcyjny rewitalizacji zabytowego Parku Dzikowskiego w Tarnobrzegu, analiza historyczno-ikonograficzna, mgr inż. arch. Artur Cebula, mgr inż. arch. Anna Kunkel

XVI–XVII w.: Rozwój, konflikty i lokacja Tarnobrzega

W 1570 roku kolejny Stanisław Tarnowski podjął próbę odzyskania dóbr należących do innej linii rodu Tarnowskich, które po śmierci Zofii z Tarnowskich Ostrogskiej miały przejść na Ostrogskich. W tym celu zorganizował zbrojną wyprawę na zamek w Tarnowie, prowadząc ponad tysiąc ludzi. Spór zakończył król Zygmunt August, przyznając prawa do Hrabstwa Tarnowskiego Konstantemu Wasylu Ostrogskiemu, a Stanisławowi nakazując wypłatę odszkodowania za szkody i „wieczne milczenie” w tej sprawie. Utrata Tarnowa skłoniła Stanisława do założenia Nowego Tarnowa na gruntach wsi Miechocin. W 1593 roku król Zygmunt III Waza wydał przywilej lokacyjny dla miasta Tarnobrzega, które stało się ważnym ośrodkiem dla rodu.
Po śmierci Stanisława majątek podzielono między jego spadkobierców. Dzików oraz ziemie na prawym brzegu Wisły przypadły najmłodszemu synowi, Michałowi Stanisławowi, który zainwestował w rozbudowę dworu dzikowskiego i rozwój Tarnobrzega. Jego syn, Jan Stanisław Tarnowski, przeniósł główną siedzibę rodu do Dzikowa (zwanego także Tarnodworem) po zniszczeniu dworu w Wielowsi przez Szwedów i wojska Jerzego II Rakoczego w czasie potopu szwedzkiego. Jan Stanisław wraz z żoną Zofią Barbarą z Firlejów ufundowali pierwszy kościół dominikanów w Tarnobrzegu, wzmacniając znaczenie religijne i kulturalne regionu.
Po śmierci Jana Stanisława majątek przeszedł na jego najmłodszego syna, Michała Jacka Tarnowskiego. Po jego zgonie, w latach 1714–1720, Dzików był dzierżawiony najpierw Stanisławowi i Mariannie Złockim, a następnie Zygmuntowi i Justynie Wizembergrom z Czajkowic, którzy zarządzali dobrami w imieniu nieletniego spadkobiercy, Józefa Mateusza Tarnowskiego.

Źródło - Projekt koncepcyjny rewitalizacji zabytowego Parku Dzikowskiego w Tarnobrzegu, analiza historyczno-ikonograficzna, mgr inż. arch. Artur Cebula, mgr inż. arch. Anna Kunkel

XVIII w.: Konfederacja dzikowska i przekształcenie zamku w pałac

W 1734 roku w Dzikowie, prawdopodobnie w samym zamku, zawiązano konfederację dzikowską na wezwanie króla elekta Stanisława Leszczyńskiego, który uciekł do Królewca w obliczu interwencji wojsk saskich i rosyjskich popierających Augusta III. Po klęsce konfederatów rezydencja została splądrowana przez wojska szwedzkie, saskie i rosyjskie, co poważnie ją zniszczyło.
Po śmierci Józefa Mateusza w 1757 roku majątkiem zarządzała jego wdowa, Rozalia Konstancja Dunin-Karwicka, wraz z nieletnimi synami. Z jej inicjatywy zbudowano wały ziemne zabezpieczające zespół pałacowo-parkowy przed powodziami Wisły. W 1768 roku pałac ponownie splądrowano, tym razem przez zwolenników króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, w reakcji na udział Rafała Tarnowskiego, syna Józefa Mateusza, w konfederacji barskiej jako marszałka.
Od połowy lat 70. XVIII wieku majątkiem zarządzał Jan Jacek Tarnowski z drugą żoną, Rozalią Czacką. Mimo problemów finansowych, spowodowanych konfiskatami majątku, zainwestowali w przebudowę zamku w pałac na planie podkowy. Dobudowano wschodnie skrzydło i fundamenty galerii od strony ogrodu, a dawne fortyfikacje (wały ziemne i fosa) przekształcono, pozbawiając zamek charakteru obronnego. Ceglany mur wschodni pełnił funkcję oporową, chroniąc skarpę, na której stał pałac. Rozalia, miłośniczka przyrody, pielęgnowała ogród w stylu francuskim, sadząc rzadkie rośliny, w tym miłorząb japoński, który według legendy zasadził jej brat, Tadeusz Czacki. Inwentarz z 1783 roku opisuje sady, ogrody użytkowe (z warzywami, jabłoniami, gruszami, śliwami) oraz ozdobny park z sadzawkami i szpalerami róż.

Ryc. rekonstrukcja układu zespołu pałacowego w Dzikowie w XVIII wieku / opracowanie prof. dr hab. inż. arch. Kazimierz Kuśnierz, reprodukcja za : Jerzy Zub : Tarnobrzeg. Pałac Tarnowskich w Dzikowie

Źródło - Projekt koncepcyjny rewitalizacji zabytkowego Parku Dzikowskiego w Tarnobrzegu, analiza historyczno-ikonograficzna, mgr inż. arch. Artur Cebula, mgr inż. arch. Anna Kunkel

XIX w.: Neogotyk, zbiory dzikowskie i romantyczny park

W 1800 roku Jan Feliks Tarnowski poślubił Walerię ze Stroynowskich. W latach 1803–1804 podróżowali po Italii, co zainspirowało ich do tworzenia kolekcji sztuki, rękopisów i starodruków, znanych jako zbiory dzikowskie. Po powrocie do Dzikowa w 1806 roku, po narodzinach syna Jana Bogdana, zaangażowali się w inwestycje w zespół pałacowo-parkowy. W latach 30. i 40. XIX wieku zlecili włoskiemu architektowi Franciszkowi Marii Lanciemu przebudowę pałacu w stylu neogotyku angielskiego, który podkreślał starożytność rodu. Ogród przekształcono w romantyczny park krajobrazowy, harmonizujący z nową architekturą, z widokiem na dolinę Wisły. Waleria w pamiętnikach opisywała miłość do parku, gdzie spędzała czas na modlitwie i spacerach, karmiąc łabędzie przywiezione z Horochowa.
Po śmierci rodziców Jan Feliks i Waleria podzielili majątek. Ich syn, Jan Bogdan Tarnowski, w latach 60. i 80. XIX wieku remontował pałac i budynki gospodarcze, przenosząc folwark do Wymysłowa i powiększając park. Zaprojektował murowane budynki gospodarcze, w tym spichlerz, i szpital w pobliżu pałacu.
Na przełomie wieków Jan Zdzisław Tarnowski, syn Jana Bogdana, kontynuował inwestycje. Około 1900 roku architekt Zygmunt Hendel zaprojektował rozbudowę pałacu, kordegardę i neogotyckie ogrodzenie. Biuro Fellner & Helmer z Wiednia, we współpracy z krakowskim architektem Franciszkiem Mączyńskim, opracowało projekty wnętrz i biblioteki, łącząc nowoczesne technologie (żelbet) z historyzującym detalem.

Ryc. elewacja ogrodowa pałacu w Dzikowie i fragment parku, rysunek Maciej Bogusz Stęczyńskiego, ~1846/ reprodukcja za – domena publiczna – www.zamkomania.pl

Ryc. widok pałacu od strony ogrodu / fotografia ze zbiorów Muzeum Zamek Tarnowskich w Tarnobrzegu, reprodukcja za : www.muzeum-tarnobrzeg.pl

Źródło - Projekt koncepcyjny rewitalizacji zabytkowego Parku Dzikowskiego w Tarnobrzegu, analiza historyczno-ikonograficzna, mgr inż. arch. Artur Cebula, mgr inż. arch. Anna Kunkel

XX w.: Zniszczenia, odbudowa i muzeum

W 1927 roku pożar zniszczył górne kondygnacje pałacu, w tym bibliotekę i część zbiorów dzikowskich. Zdzisław Tarnowski zlecił odbudowę Wacławowi Krzyżanowskiemu, nadając budynkowi barokowy wystrój z elementami neogotyckimi. Prace zakończono w 1930 roku, tworząc jedną z ostatnich wielkich rezydencji szlacheckich w Polsce.
W 1939 roku pałac zajęły wojska niemieckie, pozwalając rodzinie Tarnowskich (Róży z dziećmi) pozostać w części pomieszczeń do 1944 roku, gdy zajęła go armia radziecka. Po wojnie, w 1945 roku, dekretem PKWN utworzono w pałacu Szkołę Rolniczą, a park stał się bazą szkoleniową. Wycinka alei i wiatrołom w 1956 roku (zniszczenie 40% drzew, w tym miłorzębu japońskiego) zaburzyły układ parku. Nasadzenia z lat 1957–1965 (jesiony, lipy, klony) zniekształciły jego romantyczny charakter.
W 2003 roku minister kultury zdecydował o utworzeniu muzeum w pałacu. W latach 2006–2011 przeprowadzono remont, finansowany przez miasto Tarnobrzeg, UE i Ministerstwo Kultury. Wzmocniono fundamenty, dodano taras widokowy i przeprowadzono badania archeologiczne. Od 2011 roku pałac jest siedzibą Muzeum Historycznego Miasta Tarnobrzega, do którego powracają zbiory dzikowskie. Park, z cennymi drzewami, pozostaje popularną przestrzenią publiczną.

Ryc. budynek dawnego pałacu Tarnowskich adaptowany na Szkołę Rolniczą, fotografia 1955-60/ reprodukcja za: www.fotopolska.eu

Ryc. fotografia lotnicza od strony południowej zespołu, 1967/ fot. Z. Siemaszko, ze zbiorów ODZ; reprodukcja za: www.fotopolska.eu

Ryc. szkic sytuacyjny zespołu pałacowo-parkowego załączony do karty ewidencyjnej zabytku 1993/ opracowanie : mgr Witold Zych,; ze zbiorów NID, reprodukcja za: www.zabytek.pl

Źródło - Projekt koncepcyjny rewitalizacji zabytkowego Parku Dzikowskiego w Tarnobrzegu, analiza historyczno-ikonograficzna, mgr inż. arch. Artur Cebula, mgr inż. arch. Anna Kunkel

Spotkanie Koordynacyjnej Rady Projektu (czerwiec)

W dniu 10.06.2025 r. doszło do kolejnego spotkania w ramach projektu „Nowe życie historycznych parków Wiśniowiec i Tarnobrzeg”. W spotkaniu tym udział wzięli przedstawiciele:

- Wydziału Techniczno-Inwestycyjnego i Drogownictwa,

- Wydziału Urbanistyki, Architektury i Budownictwa,

- Wydziału Promocji, Kultury, Sportu i Komunikacji Społecznej,

- Wydziału Rozwoju Miasta i Funduszy Pomocowych,

- Tarnobrzeskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A.

W trakcie spotkania omówione zostały następujące kwestie:

a) aktualny stan zaawansowania prac oraz finansowania inwestycji

b) na podstawie przesłanej przez projektanta mapy proponowanego rozmieszczenia oświetlenia parkowego ustalono, które miejsca w parku wymagają instalacji oświetlenia oraz która część zostanie zrealizowana w pierwszym etapie prac budowlanych

c) przedsykutowano i uzgodniono, konieczność konsultacji projektowego rozmieszczenia 12 kamer monitoringu z przedstawicielami Straży Miejskiej

d) poruszono temat projektu broszury dotyczącej realizacji inwestycji, która zostanie udostepniona publicznie na stronie internetowej

e) przedstawiciele Wydziału Rozwoju Miasta i Funduszy Pomocowych poinformowali, o złożeniu wniosku do konserwator Zabytków, o wydanie pozwolenia na wybudowanie tablic informacyjnych dot. realizacji inwestycji; po wydaniu właściwego pozwolenia tablice zostaną niezwłocznie wbudowane

f) zaplanowano wstępny termin akcji promocyjnych na wrzesień 2025 r.

g) omówiono wstępnie kwestie związane z przygotowaniem przetargu na roboty budowlane

Zdjęcia - źródło własne UM

Park Dzikowski w Tarnobrzegu

OPIS STANU ISTNIEJĄCEGO / INWENTARYZACJA ZIELENI

Inwentaryzację zieleni w Parku Dzikowskim w Tarnobrzegu przeprowadzono w kwietniu 2025 roku. W trakcie prac terenowych dokonano oceny i pomiaru następujących cech drzew oraz krzewów:

gatunek botaniczny,
obwód pnia [cm], mierzony na wysokości 130 cm,
powierzchnia zajmowana przez krzewy [m²],
szacunkowa rozpiętość korony drzewa [m] (maksymalny zasięg, z dokładnością do 1 m),
szacunkowa wysokość drzewa lub średnia wysokość krzewów [m] (dokładność: dla drzew 2 m, dla krzewów 0,5 m),
cechy morfologiczne (pokrój, deformacje, posusz, oznaki zaburzeń statyki, ślady żerowania szkodników, objawy chorobowe itp.),
wartość drzewa (forma ochrony, okazałe rozmiary, walory estetyczne),
obecność gniazd ptasich.

CHARAKTERYSTYKA DRZEWOSTANU

Na obszarze objętym opracowaniem zinwentaryzowano 2 164 drzewa oraz 10 030 m² krzewów i grup zarośli. Przeważają drzewa liściaste. Spośród 52 zidentyfikowanych gatunków, 9 to gatunki iglaste.

Najliczniej reprezentowane są klony pospolite, jawory, lipy, graby oraz jesiony – łącznie stanowią one ponad 60% całego drzewostanu.

Ryc. Udział % gatunków w drzewostanie

Źródło - Projekt koncepcyjny rewitalizacji zabytkowego Parku Dzikowskiego w Tarnobrzegu, analiza historyczno-ikonograficzna, mgr inż. arch. Artur Cebula, mgr inż. arch. Anna Kunkel

TRAWNIKI I RUNO PARKOWE

W Parku Dzikowskim wyróżnić możemy 3 typy runa/pokrycia terenu:

często koszone trawniki, które znajdują się na frontowym gazonie, jak również trawniku od północnej strony oraz wokół ławek
bujne runo w starej części parku
bujna roślinność łąkowa w części wschodniej, na terenie dawnych pól uprawnych

Parkowe runo jest bardzo bujne, rzadko koszone, a pierwsze z nich przypada na koniec czerwca. Początkiem kwietnia runo jest dość niskie, a zaobserwować na nim można kilka wczesnowiosennych kwatów, takich jak:

ziarnopłon wiosenny (Ficaria verna)
zawilec gajowy (Anemone nemorosa)
miodunka ćma (Pulmonaria obscura)
złoć żółta (Gagea lutea)

Przełom kwietnia i maja to znaczy wzrost runa, w któym przewagą charakteryzują się pokrzywy. Można wtedy zaobserwować mastępujące okazy:

pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica)
przytulia czepna (Galium aparine)
mniszek lekarski (Taraxacum officinale)
podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria)
bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea)
śniedek zwisły (Ornithogalum nutans)

Ryc. Runo parkowe na początku kwietnia / fotografia : Anna Więckowska

Źródło - Projekt koncepcyjny rewitalizacji zabytkowego Parku Dzikowskiego w Tarnobrzegu, analiza historyczno-ikonograficzna, mgr inż. arch. Artur Cebula, mgr inż. arch. Anna Kunkel

ROŚLINNOŚĆ ŁĄKOWA

Na terenenach dawnych pól uprawnych rośnie bujna roślinność łąkowa. Oprócz traw zaobserwowac tam również możemy:

mniszka lekarskiego (Taraxacum officinale)
wykę (Vicia)
pełnik europejski (Trollius europaeus)
koniczynę białą (Trifolium repens)
żywokost lekarski (Symphytum officinal)

Ryc. Łąka w części wschodniej parku / fotografia : Anna Więckowska 2025

Źródło - Projekt koncepcyjny rewitalizacji zabytkowego Parku Dzikowskiego w Tarnobrzegu, analiza historyczno-ikonograficzna, mgr inż. arch. Artur Cebula, mgr inż. arch. Anna Kunkel

Tablice informacyjne w Parku Dzikowskim

Na terenie Parku Dzikowskiego pojawiły się tablice informacyjne z nazwą projektu "Nowe życie historycznych parków Wiśniowiec i Tarnobrzeg". Projekt współfinansowany jest przez Unię Europejską w ramach Interreg NEXT Poland-Ukraine 2021-2027.

Zdjęcia - źródło własne UM

Pomniki przyrody

Na terenie Parku Dzikowskiego znajduje się liczny i niezwykle różnorodny drzewostan. Szczególne miejsce zajmują w nim pomniki przyrody. Wśród drzew okalających Muzeum-Zamek Tarnowskich znajdziemy ich siedem.

MIŁORZĄB DWUKLAPOWY (Ginkgo biloba)

Pomnik przyrody liczący ok. 260 lat. Ustanowiony Zarządzeniem Nr 34 Wojewody Tarnobrzeskiego z dnia 30.12.1988 r. w sprawie uznania tworów przyrody za pomniki przyrody (Dz.Urz. z 1989r. Nr 1 poz.2 Załącznik Nr 1).

Znajduje się on w Parku Dzikowskim przed południowo-zachodnim narożnikiem Zamku.

Obwody na 130 cm - 441

Szerokość korony (m) - 17

Wysokość (m) - 25

Zdjęcia - źródło własne UM

LIPA DROBNOLISTNA (Tilia cordata)

Pomnik przyrody liczący ok. 190 lat. Ustanowiony Zarządzeniem Nr 34 Wojewody Tarnobrzeskiego z dnia 30.12.1988 r. w sprawie uznania tworów przyrody za pomniki przyrody (Dz.Urz. z 1989r. Nr 1 poz.2 Załącznik Nr 1).

Znajduje się ona w osi Parku Dzikowskiego na końcu tarasu dolnego.

Obwody na 130 cm - 451

Szerokość korony (m) - 20

Wysokość (m) - 20

Zdjęcia - źródło własne UM

DĄB SZYPUŁKOWY (Quercus robur)

Pomnik przyrody liczący ok. 340-350 lat. Ustanowiony Zarządzeniem Nr 34 Wojewody Tarnobrzeskiego z dnia 30.12.1988 r. w sprawie uznania tworów przyrody za pomniki przyrody (Dz.Urz. z 1989r. Nr 1 poz.2 Załącznik Nr 1).

Znajduje się on w Parku Dzikowskim, przy tarasie dolnym, przy zachodniej granicy tarasu dolnego.

Obwody na 130 cm - 496

Szerokość korony (m) - 23

Wysokość (m) - 25

Zdjęcia - źródło własne UM

Robocze spotkanie zespołu projektowego

W dniu 29 września 2025 r. odbyło się spotkanie z udziałem przedstawicieli:

Wydziału Techniczno-Inwestycyjnego i Drogownictwa,
Wydziału Promocji, Kultury, Sportu i Komunikacji Społecznej,
Wydziału Rozwoju Miasta i Funduszy Pomocowych,
Prezesa Tarnobrzeskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A.,
Dyrektora Powiatowego Urzędu Pracy w Tarnobrzegu.

Podczas spotkania omówiono i ustalono m.in. następujące kwestie:

Zakończono prace nad dokumentacją projektową dla zadania pn. „Rewitalizacja zabytkowego Parku Dzikowskiego w Tarnobrzegu” realizowanego w ramach projektu „Nowe życie historycznych parków Wiśniowiec i Tarnobrzeg”. Przedyskutowano również z projektantem zakres pierwszego etapu robót budowlanych.
Omówiono kwestie finansowania projektu. Prezes Tarnobrzeskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. poinformował o przekazaniu opiekunowi projektu pozwolenia na budowę wraz z wnioskiem o wypłatę pierwszej transzy środków. W związku z tym poruszono temat wydatkowania zaliczki oraz konieczności poinformowania strony ukraińskiej – w terminie do 7 dni – o dacie wpływu środków.
Zaplanowano ogłoszenie przetargu na roboty budowlane w październiku 2025 roku. Zaznaczono przy tym potrzebę uzyskania od opiekuna projektu informacji dotyczącej możliwości częściowego rozliczania postępu prac.
Omówiono przygotowanie i publikację broszury informacyjnej w językach: polskim, angielskim i ukraińskim. Wydawnictwo to zostanie sfinansowane ze środków administracyjnych przewidzianych w projekcie.
Przedyskutowano organizację akcji ekologicznych na terenie parku, które stanowią obowiązkowy element realizowanego przedsięwzięcia.
Poruszono temat wdrożenia aplikacji mobilnej wymaganej w ramach projektu. Ustalono potrzebę uzyskania stanowiska opiekuna projektu w zakresie dopuszczalności realizacji tego zadania w formie strony internetowej.

Zdjęcia - źródło własne UM

„Nowe życie historycznych parków Wiśniowiec i Tarnobrzeg” - materiał filmowy

Zapraszamy do wysłuchania materiału przygotowanego przez Interreg NEXT Poland - Ukraine, który traktuje o projekcie EcoParks związanym z rewitalizacją zabytkowych parków w Tarnobrzegu i Wiśniowcu.

Materiał dostepny po kliknięciu w poniższy link.

https://www.facebook.com/share/v/1BjB2sYVTp/

„Nowe życie historycznych parków Wiśniowiec i Tarnobrzeg” – broszury informacyjno-promocyjne

W ramach projektu „Nowe życie historycznych parków Wiśniowiec i Tarnobrzeg”, realizowanego w partnerstwie z Rezerwatem Narodowym „Zamki Tarnopola” , współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Programu Interreg NEXT Polska–Ukraina 2021–2027, opracowano broszury promujące dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze obu historycznych parków.

Publikacje przedstawiają historię, walory przyrodnicze oraz plany rewitalizacji parków w Tarnobrzegu i Wiśniowcu, podkreślając wspólne dziedzictwo i współpracę transgraniczną na rzecz ochrony zabytków i środowiska.

Broszury zostały przygotowane w kilku wersjach językowych (polskiej, ukraińskiej i angielskiej) i dostępne są w wersji elektronicznej do pobrania poniżej.

broszura.pdf22.58MB

Broszura - Odrodzenie Parku Wisniowieckiego UA.pdf1.70MB